پیام امام امیرالمؤمنین (کتاب)
پیام امام امیرالمؤمنین کتابی است در شرح و تفسیر نهج البلاغه اثر آیت‌الله مکارم شیرازی و گروهی از نویسندگان حوزه علمیه قم. این کتاب در پانزده جلد و در طول بیست سال نوشته شده است. اثر، شامل شرح تمام خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه بوده و با عناوینی مانند «خطبه در یک نگاه»، «نامه در یک نگاه» و «نکته‌ها» به ذکر نکات قابل‌توجه پرداخته است.
اهداف و زمان نگارش
نگارش کتاب پانزده جلدی پیام امام امیرالمؤمنین(ع) بیست سال، از ۱۳ رجب سال ۱۴۱۳ق (۱۳۷۱ ش) تا ۱۳ رجب سال ۱۴۳۳ق (۱۳۹۱ش) زمان برده است.
سعید داودی از نویسندگان اثر، انگیزه تدوین را دو نکته ذکر کرده است: جامعیت نهج البلاغه برای هدایت جامعه و دیگری مظلومیت این کتاب و عدم توجه مسلمانان و شیعیان به آن.
محتوا
کتاب را شرحی ساده، عمومی و کم‌وبیش همه‌فهم دانسته‌اند که به ترتیب خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه را توضیح داده است.
مقدمه
نویسنده در مقدمه جلد اول از نهج‌البلاغه به‌عنوان گنجینۀ معارف اسلام، عالی‌ترین درس برای تعلیم و تربیت انسان‌ها، بهترین سرمایه خودسازی، تهذیب نفس و معرفت‌اندوزی و برنامه‌ای برای ساختن جامعه‌ای سالم و پاک و سربلند یاد کرده است.
مؤلف در این بخش، موضوعاتی چون فصاحت و بلاغت نهج‌البلاغه، اسناد و شرح‌های نوشته شده بر این کتاب و... را مورد بحث قرار داده است.
خطبه‌ها و نامه‌ها
در ابتدای برخی از خطبه‌ها و نامه‌ها، تحت عنوان «خطبه در یک نگاه» و یا «نامه در یک نگاه»، تصویری کلی از خطبه و یا نامه ارائه می‌دهد و به مسائل مختلف مرتبط با آن همچون سند، شرایط، زمان صدور و... اشاره کرده، سپس به شرح و تفسیر آن‌ها می‌پردازد. مؤلف، خطبه‌ها و نامه‌های بلند را در قسمت‌های مختلف ذکر کرده و پس از ترجمه به شرح آن می‌پردازد.
نکته
در انتهای برخی بخش‌ها، مطالب مجزا و گاه مفصلی وجود دارد. در این بخش تفصیل بیشتری از برخی موضوعات ارائه می‌شود.
حکمت‌ها
نویسنده در ابتدا، ترجمه حکمت را ارائه می‌کند. سپس در پاورقی به سند آن‌ها پرداخته و نام برخی کتاب‌ها که حدیث را ذکر کرده‌اند، می‌آورد. در نهایت به شرح و تفسیر آن‌ها می‌پردازد.
مقاله پایانی
در انتهای جلد پایانی کتاب، فصلی با عنوان «پیام امام امیرالمومنین(ع) (شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه)» به عنوان توضیحی پیرامون کتاب توسط سعید داودی نگاشته شده است.
ویژگی‌ها
ویژگی‌هایی برای کتاب ذکر شده است:
- روانی قلم و قابلیت فهم برای عموم مخاطبان.
- شرح همه فصلها و فرازهای نهج البلاغه و شرح جمله به جمله مطالب.
- ارائه مدلی برای شرح واژگان مشابه. در کلام امام علی(ع) واژه‌های مشابه بسیاری وجود دارد. برخی شارحان این قضیه را در راستای تأکید و تنوع در بیان مطالب می‌دانند. در حالی که در این اثر، اصل در تفسیر جمله‌ها بر تأسیسی بودن گذاشته شده، به این معنی که هر واژه و هر جمله‌ای معنای خاصّ خود را دارد.
- استخراج نکته‌های قابل توجه در هر بخش و اشاره مستقل به آن‌ها.
نویسندگان
پیام امام امیرالمؤمنین توسط آیت‌الله مکارم شیرازی و گروهی از نویسندگان تألیف شده است. نویسندگان همکار عبارتند از:
- محمد رضا آشتیانی
- محمد جعفر امامی
- محمد احسانی‌فر
- محمدجواد ارسطا
- ابراهیم بهادری
- عبدالمهدی توکل
- مهدی حسینیان قمی
- سعید داودی
- احمد قدسی.
شیوه کار گروهی
درباره روش نگارش کتاب در قالب کار گروهی مراحلی وجود داشته است:
- تقسیم قسمت‌هایی از نهج‌البلاغه میان اعضای گروه.
- تدوین هر قسمت با توجه به شرح‌های مهم نهج‌البلاغه توسط هر یک از اعضا.
- ارائه مطلب تدوین‌شده در جلسه‌ای مشترک با حضور آیت‌الله مکارم شیرازی.
- توضیح، اصلاح مطالب مبهم و تکمیل و اضافه به شرح توسط مکارم شیرازی به صورت شفاهی و تدوین این مطالب توسط یکی از اعضا.
- ویرایش مطالب پس از اتمام هر جلد.
- بازبینی مجدد ترجمه‌های متن نهج البلاغه و انتخاب تیترهای مناسب را برای هر سر فصل توسط مکارم شیرازی.
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۹۰ش، ج۱۵، ص۷۳۸.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۹۰ش، ج۱۵، ص۷۴۱.
- ↑ قنبری، بررسی کتاب: پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ص۵۳.
- ↑ قنبری، بررسی کتاب: پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ص۵۳.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۷-۶۸.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۶۸، ۳۱۹.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۱۹.
- ↑ ر.ک به متن کتاب
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ج۱۵، ص۷۴۱-۷۵۱.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ج۱۵، ص۷۴۴-۷۴۹.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ج۱۵، ص۷۵۱.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۷۹ش، ج۱۵، ص۷۴۹.
منابع
- قنبری، بخشعلی، بررسی کتاب: پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، مجله کتاب ماه دین، شماره ۱۳۸، فروردین ۱۳۸۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۹۰ش.
- آثار مکارم شیرازی
- شرح‌های فارسی نهج‌البلاغه
- شرح‌های نهج‌البلاغه قرن ۱۵ (قمری)